Enkele maanden geleden was ik onder de indruk van een betoog van Maurice de Hondt in Politiek Café. Volgens de opiniepeiler heerst er in Nederland een soort veenbrand, die in Pim Fortuyn een stem kreeg. Ook na zijn tragische moord, woedt deze veenbrand nog verder. Volgens de Hondt zou een extreme gebeurtenis, ofwel binnenlands of buitenlands, vergelijkbaar met 11 september dit land voorgoed op zijn kop kunnen zetten. Een extreme gebeurtenis kan zijn, een terroristische aanslag, een financiële markt die in elkaar stort, zoiets.
Op 22 November kreeg de Hondt gelijk. De Tweede Kamerverkiezingen pakten erg gunstig uit voor de SP en PVV. De anti-establishment stem was gezet. Gezamelijk goed voor zo’n 30 (zwevende) zetels.
Ian Bremmer schreef in zijn boek dat stabiele samenlevingen niet alleen open samenlevingen moeten zijn, maar dat deze samenlevingen het vooral moeten hebben van betrouwbare instituties. Recensent Evert Nieuwenhuis heeft het boek niet helemaal begrepen, maar schreef verder een aardige samenvatting.
Rechts en vrijdenkend zit te wachten op de Big Change. Dat zit eraan te komen. De kranten en media verliezen terrein aan internet en ook aan gratis kranten. Instituties als de WRR, Commisie Gelijke Behandeling en Discriminatie bureaus oogsten behoorlijk kritiek. Hetzelfde geldt voor gesubsidieerde clubjes als GreenPeace, MilieuDefensie en SWOV. Instituties als de Politie, het Openbaar Ministerie en nu ook de rechtsspraak krijgen forse klappen. Klassieke regenten in de PvdA en de VVD willen zichzelf niet opheffen, ze willen aan de macht komen, maar ze weten niet zo goed wat ze nog aan het volk kunnen beloven. In diezelfde storm, staat ook de Europese Unie onder vuur, en dit zal vroeg of laat in Nederland ook met de Verenigde Naties gebeuren.
De door Ian Bremmer beschreven instituties vallen uit elkaar. Nederland begint zich steeds meer te beseffen dat dit bolwerken zijn van bevriende oud-politici, die als een aristocratische orde elkaar de hand geven om een machtsnetwerk in stand te houden. Echter in deze moderne feodale praktijk, brengen vechtende partijen én de geweldloze stem van het volk, het mengsel in explosieve toestand.
Hoewel PvdA en de ChristenUnie in de regering zitten, mist hun macht grondig fundament.
Dat zien we terug in het sociale conflict over de versoepeling van het ontslagrecht. Bernard Wientjes kondigde eerder al in Buitenhof aan, dat het Poldermodel wellicht aan de kant gezet zou worden. Diezelfde Wientjes breekt nu ook het akkoord van de kilometerheffing open, nu de verbreding van de A4 bij Leiderdorp niet doorgaat, dankzij een uitspraak van de Raad van State. Wientjes zei in dit kader tegen Elsevier dat de macht van de milieubeweging maar eens ingeperkt moest worden, een standpunt dat later door Geert Wilders werd gedeeld.
Onder het rechtse Kabinet Balkenede II, trokken zo’n 300.000 werknemers naar het Museumplein in Amsterdam om te demonstreren tegen de Kabinetsplannen. Onder het huidig linkse Kabinet Balkenende IV trekken nu werkgevers ten strijde.
Het Poldermodel lijkt iets van het verleden. De grandioze arbeidskosten zorgen ervoor dat bedrijven massaal uit Nederland wegtrekken. Andere bedrijven worden door buitenlandse mogendheden overgenomen, en het is minder bekend welke plannen zij hebben. Wientjes heeft ingezien dat er met een conflictstrategie waarschijnlijk meer te winnen is dan met een overlegstrategie. Terecht, want onder de huidige omstandigheden kan geen enkele wet van Bos of Donner de boel nog bij elkaar of in Nederland houden.
Met het nieuwe voorstel van Bos om rijke gepensioneerden extra belasting te laten betalen, zal de PvdA opnieuwe kiezers verliezen. De partij die zich verzet tegen de leerplicht tot 24 jaar kan de jeugd verwelkomen. Zelfs in het onderwerp van Global Warming, waarmee links, links kon blijven, worden substantiele vorderingen gemaakt om de linkse machtsbasis te ondermijnen.
Wat opvalt van de straat is dat grote groepen steeds vaker met elkaar als met de Politie vechten. In Utrecht, in den Bosch, een tijd geleden in Amsterdam. De socialistische smeergeld betaling kan het volk niet meer rustig houden.
En er zijn een aantal externe gebeurtenissen die een rol spelen. Volgens het Financieel Dagblad kan de huizenmarkt crisis in de USA effect hebben op het Nederlandse MKB. Volgens Heritage Foundation zullen Hezbollah cellen in Europa actief worden als de USA een aanval uitvoert op Iran.
Wat Maurice de Hondt aanvoelt, en wat door Ian Bremmer methodisch is beschreven, is in Nederland momenteel gaande. De ideologische scheidslijn is conservatief/(neo)liberaal versus sociaal. Net als in België.
Het is niet zozeer de open samenleving, maar meer de afbrokkeling van instituten die voor toenemende instabiliteit zorgt en de Big Change doorgang zullen geven.
Die Big Change komt er niet op korte termijn. Maar het ziet ernaar uit dat er komend jaar een flinke bres wordt geslagen in zowel de morele als reeële machtsbasis van de gevestigde orde. Een dodelijke bres overigens.
Wie het nieuws tot zich laat komen ziet in dit alles een rethorische slachtpartij. Daarin mag best gezegd worden, dat Generaal Wientjes, slachter van de perceptiemacht, één van ’s Nederlands moedigste mannen is van deze tijd.